Soms ligt dat aan de uitvoering, zeker als er sprake is van wisselende inkomsten en een variabel dienstverband. Het overzicht over de juistheid van de verrekeningen raakt zoek en van een herkenbaar inkomen voor de bijstandsgerechtigde is al lang geen sprake meer. Het inkomen wordt gespreid over de maand ontvangen, terwijl de vaste lasten wel elke maand op de eerste van de maand betaald moeten worden.
Soms ligt het aan het systeem van regelingen. Een hoger inkomen kan gevolgen hebben voor het recht op toeslagen (huur, zorg etc.). Deze toeslagen worden vooraf uitgekeerd en achteraf herberekend en dat kan leiden tot terugvorderingen. Een goede kennis van me, die tot zijn spijt al jaren afhankelijk is van een uitkering, is hierdoor zwaar in de problemen gekomen en moet gebruik maken van schulddienstverlening. Hij heeft meer dan eens verzucht: ”Ik wou dat ik nooit was gaan werken”.
Dit kan toch nooit de bedoeling zijn van de wetgever? Het motto dat werk moet lonen zullen we in de komende tijd tot de verkiezingen nog vaak voorbij horen komen. De werkelijkheid is vaak anders. Mensen verliezen het recht op bijzondere bijstand, op bijdragen vanuit het minimabeleid en gaan er soms netto op achteruit.
Dit alles is niet onbekend. Daarom is het Rijk begonnen met het programma Simpel Switchen. Dat programma heeft de ambitie om drempels te slechten tussen regelingen en ervoor te zorgen dat mensen op de juiste plek naar vermogen mee kunnen doen. Dit leidt al tot een aantal verbeteringen.
Zo is nu in de Wajong geregeld dat mensen na werkaanvaarding altijd kunnen terugvallen op hun uitkering. Juist de angst om die uitkering kwijt te raken en eventueel naar de bijstand te moeten, was voor mensen een drempel om de stap naar werk te maken. Een goede verbetering dus.
Met het bovengenoemde rapport komt ook nog een experience game mee. Hier kunnen uitvoerders in het sociaal domein zich in spelvorm verplaatsen in mensen die vanuit de bijstand zijn gaan werken. Het inzicht dat dit spel geeft in waarmee mensen die vanuit de bijstand willen werken geconfronteerd worden, kan zo leiden tot aanpassing van beleid en uitvoering.
Wat mensen die aarzelen om de stap naar werk te maken gemeen hebben is de onzekerheid. Wat als het straks niet goed gaat? Wat als ik het niet volhoud? Wat gebeurt er met mijn uitkering? Kan ik de vaste lasten nog betalen? De behoefte aan zekerheid is 1 van de meest bepalende drijfveren die ons gedrag bepalen. De basiszekerheid rondom het eigen inkomen is een voorwaarde voor mensen om in beweging te komen.
De ontwikkeling van de rekentool WerkloonT is een belangrijke bijdrage aan die zekerheid. Het biedt de gemeente de mogelijkheid om samen met de klant alle financiële gevolgen van werkaanvaarding in beeld te brengen. Niet alleen wordt in de tool rekening gehouden met de landelijke toeslagen, maar ook het lokale beleid kan worden ingevoerd. Zo ontstaat een zo nauwkeurig mogelijk inzicht in de gevolgen en kun je als gemeente daarop anticiperen. Mocht het netto-inkomen dalen bij werkaanvaarding, dan kan bijvoorbeeld voor het toekennen van een premie worden gekozen.
Laten we ervoor zorgen dat werken geen beperking wordt en iedereen de kans krijgt op een beter perspectief. Die weg begint met zekerheid over het eigen inkomen. Werk moet lonen!!
